Leśne jadło - Bukiew

Witam was w nowej serii publikacji. 

Leśne jadło ma zadanie przybliżyć wam, czytelnikom, i nam, autorom bloga, informacje na temat jadalnej flory i fauny spotkanej w czasie wędrówek czy bytowania w lesie. Postaramy się, żeby były to informacje ciekawe i przydatne w czasie ogólnorozumianego survivalu.

Buk pospolity (Fagus sylvatica L.). Wyśmienite Leśne Jadło.
Źródło: własne

Jako pierwsze, praktycznie na ochotnika, wyznaczyliśmy buk. A konkretnie nasiona (orzeszki) buka. Czemu na ochotnika? Otóż powód jest prosty. A jest nim przypadający właśnie teraz okres wyłuszczania się nasion i opadania ich na ziemię. Kto miał okazję na przełomie września i października wędrować buczyną i przyjrzał się po czym stąpa, ten wie.

Bukiew

Łupina orzecha buka wraz z orzeszkami.  
źródło: własne

Nasiona buka są orzeszkami o długości około 2 - 2,5 cm. Na drzewie występuje w zdrewniałych osłonkach przez ciocię Wikipedię zwaną kupulą (mi tam się podoba). Po zdjęciu niezbyt twardej osnówki znajdziemy przepyszne nasiono, smakiem i konsystencją przypominające orzech laskowy. Nasiona są źródłem dużej ilości tłuszczów 20% - 40% (różne źródła różnie podają). Posiadają też dużo białka, bo około 20%. Rzecz jasna, zawierają też dużą ilość węglowodanów oraz inne składniki mineralne, które jednak są w mniejszości [1][2]. Kolejnym dużym procentem w składzie jest oczywiście woda. Kilkanaście %.

Mr. Wilson na swoim blogu [4] podaje również, że w 100 g prażonej bukwi kryje się aż 576 kcal. Czyli jest to bardzo energetyczny zastrzyk. Kaloryczność zawdzięczamy dużej dawce tłuszczy, ale chyba nie odkryję Ameryki pisząc, że to normalne w śród jadalnych nasion. Ważną informacją powinno być, że tłuszcz wyciśnięty z orzeszków bukowych nie jełczeje podczas przechowywania - jest więc trwały [2].

Z ciekawostek to to, że z orzeszków można wyciskać olej, albo zgnieść i uprażyć w celu sporządzenia substytutu kawy zbożowej. Ja jednak preferuję zjedzenie zwyczajnie, po obraniu ze skórki. 

Po lewej koszyki. Po prawej suche liście. Na dole, po środku bukiew.
źródło własne

Ważną informacją jest to, że orzeszki nie są pozbawione wad. Otóż zawierają trujący w dużych ilościach alkaloid, faginę [5], który jednak nie występuje w wyciśniętym oleju, a poza tym ulega rozkładowi pod wpływem temperatury [3]. Toteż krótkotrwałe prażenie czy dodanie rozdrobnionego miąższu do zupy powoduje, że bukiew staje się bezpieczna dla naszego organizmu.

Występowanie faginy nie jest jednoznaczne z zatruciem po spożyciu jednego czy nawet garści orzeszków. Nie wiem, ile trzeba zjeść, by się zatruć, ja jednak w swoim życiu zjadłem już kilka garści i nie zauważyłem żadnych skutków niepożądanych. Jednakże z pewnością nie jest to żadna norma, którą powinniście się sugerować. Zresztą i tak przeważnie staram się prażyć orzeszki na patelni. Zyskują na smaku i stają się chrupkie.

Zachęcam do wyjścia w pobliskie buczyny i pozbierania kilku nasion, by na własnej skórze (a może powinienem napisać: na własnym języku), przekonać się, jak smaczna jest bukiew.


Literatura:
[1] Bolesław Suszka: Rozmnażanie generatywne. W: Buk zwyczajny. Stefan Białobok (red.). Wyd. Nasze drzewa leśne. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.[2] Wiesław Grochowski: Jadalne owoce leśne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986, s. 162-164.
[3] Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Krosno: Chemigrafia, 2004.
[4] Mr. Wilson: Bukiew, Mr. Wilson bushcraft; http://bushcraftwilson.blogspot.com/2013/11/bukiew-dawne-to-czasy-gdy-panskie-stoy.html 
[5] Buk pospolity, Ścieżka "Drzewa Świata, Instytut Dendrologii PAN; Dostęp: www.idpan.poznan.pl/index.php/sciezka-drzewa-swiata/695-buk-pospolity.html


Inne artykuły z cyklu leśne jadło:

• Uszak Bzowy - zimowy grzyb

• Czarny Bez (Sambucus Nigra) - zdrowie w jednym krzaku